Zilvernitraat
(AgNO3) is het zilverzout van salpeterzuur. Het is een kristallijne vaste stof, die zeer goed oplosbaar is in water, maar slecht oplosbaar in de meeste organische oplosmiddelen, behalve acetonitril. (111,8 g/100 g, 25°C)
Geschiedenis
De eerste vermelding van zilvernitraat stamt uit 68 na Christus. Het werd ooit lunar caustic genoemd omdat zilver Luna werd genoemd door de oude alchemisten, die geloofden dat zilver werd geassocieerd met de maan. In de 13e eeuw documenteerde Albertus Magnus het vermogen van salpeterzuur om goud en zilver te scheiden door het zilver op te lossen. Magnus merkte op dat de resulterende oplossing van zilvernitraat de huid zwart kon maken. Johann Schulze nam de eerste stap naar het gebruik van zilvernitraat voor fotografie in de 17e eeuw . Hij ontdekte dat zilvernitraat donker werd bij blootstelling aan licht.
Eigenschappen
In tegenstelling tot de zilverhalogeniden AgCl, AgBr en AgI is zilvernitraat een goed oplosbaar zout. Het is veel minder gevoelig voor licht dan de halogeniden. De meeste metaalnitraten ontleden thermisch tot de respectieve oxiden, maar zilveroxide ontleedt bij een lagere temperatuur dan zilvernitraat, dus de ontleding van zilvernitraat levert in plaats daarvan elementair zilver op. Zilvernitraat wordt ook wel helse steen (lapis infernalis) genoemd. Het ziet eruit als kleurloze, heldere kristallen. In contact met de vochtige huid dringt er zilverzout binnen dat daarna door het licht of anti-oxidanten wordt ontleed, zoals veel zilverzouten (zie fotografie) waarbij er, naast salpeterzuur, fijnverdeeld zilver wordt gevormd. De huid kleurt dan grijs of blauw-grijs, een aandoening die ook wel argyrie genoemd wordt.
Laboratorium
Toepassingen
Zilvernitraat wordt gebruikt voor het testen op de aanwezigheid van stoffen zoals chloride, bromide en jodide-ionen. Het zilverkation, Ag+ reageert snel met halogenidebronnen om het onoplosbare zilverhalogenide te produceren. Deze reactie gebruikt men in de analytische chemie om de aanwezigheid van chloride-, bromide- of jodide-ionen te bevestigen. De kleur van het neerslag varieert met het halogenide: wit (zilverchloride), lichtgeel/crème (zilverbromide), geel (zilverjodide). Dezelfde reactie werd toegepast op stoomschepen om te bepalen of ketelvoedingswater al dan niet verontreinigd was met zeewater. Het wordt nog steeds gebruikt om te bepalen of vocht op voorheen droge lading het gevolg is van condensatie van vochtige lucht of van zeewater dat door de romp lekt.
In de industrie, wordt het gebruikt in haarverf en permanente stofmarkeerders.
Zilvernitraat heeft verschillende medische toepassingen. Het wordt in vaste vorm gebruikt bij het aanstippen van wratten of wild vlees. Omdat zilvernitraat een adstringerende werking heeft, wordt het ook in geneeskunde gebruikt om afscheiding van lichaamsvloeistoffen tegen te gaan.
Zilvernitraat wordt ook gebruikt om sommige op zilver gebaseerde explosieven, zoals het fulminaat, azide of acetylide, te bereiden door middel van een precipitatiereactie.
Zeer zuiver zilvernitraat was ook een basiscomponent in de fotografie. Bij het maken van fotografische film wordt zilvernitraat behandeld met halogenidezouten van natrium of kalium om onoplosbaar zilverhalogenide in situ in fotografische gelatine te vormen, dat vervolgens wordt aangebracht op stroken triacetaat of polyester.